Moje „leśne” i ekoterapeutyczne kompetencje:

  •  certyfikowana instruktorka terapii Leśnej INFOM – Japonia (dr Qing Li), uczestniczka Sympozjum organizowanego przez International Society of Nature and Rorest Medicina w Tokyo – pierwsze centrum szkoleniowe terapii leśnej na świecie
  • przewodniczka terapii leśnej i kąpieli leśnych Instytutu Ekoterapii Relacyjnej dr Katarzyny Simonienko
  • przewodniczka Forest Therapy Haub – pierwsze szkolenie w Polsce
  • studia podyplomowe – biologia, przyroda (25 lat pracy w zawodzie nauczyciela)
  • współpraca z Centrum Terapii Leśnej dr Katarzyny Simonienko i w ramach Instytutu Ekoterapii Relacyjnej
  • współzałożycielka Polskiego Towarzystwa Kąpieli Leśnych
  • od 2012 powołana przez Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych zasiadam w składzie Rady Naukowo Społecznej Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Lasy Elbląsko – Żuławskie” pełniąc rolę sekretarza
  • Od 2021 roku w składzie Rady Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej – pełnię funkcję zastępczyni przewodniczącego
  • współautorka książki „Ekopsychiatria. Jak bliskość natury wspiera naszą psychikę” – opracowanie zbiorowe, 2024 oraz książki
    „Razem z psem” 
  • Pomaganie z perspektywy kynoterapii i dogoterapii – wybrane aspekty” – opracowanie zbiorowe, 2020
  • więcej w zakładce „O mnie”

Shinrin – yoku lub forest bathing (kąpiel leśna) to praktyka, która powstała w Japonii w 1982 roku jako część krajowego programu zdrowotnego mającego na celu zmniejszenie poziomu stresu. Nazwa shinrin – yoku wymyślona została przez Tomohide’a Akiyamę, którego ideą było powiązanie unikalnej praktyki łączącej wizyty w lesie z prozdrowotną ekoturystyką.

 

Dr Qing Li, autor „Shinrin – Yoku. Sztuka i teoria kąpieli leśnych”, ekspert w dziedzinie medycyny leśnej, przypomina ideę spopularyzowaną przez amerykańskiego biologa E.O. Wilsona, która mówi, że ludzie odczuwają biologiczną potrzebę kontaktu z przyrodą, którą określa się mianem biofilii, co oznacza „miłość do życia i całego żywego świata”. Twierdzi on, że kochamy przyrodę, bo nauczyliśmy się kochać to, co umożliwiło nam przetrwanie. Bo naturę mamy w genach, stanowimy element świata przyrody, a jego rytm wyznacza rytm naszego życia. Kiedy spacerujemy po lesie i doświadczamy go wzrokiem, słuchem, węchem, smakiem i dotykiem, dostrajamy się do cyklu natury.

W Korei, Japonii – shinrin-yoku to prężna gałąź medycyny z własnymi centrami zdrowotnymi, specjalnie opracowanymi szlakami.

ANFTI (Associations of Nature and Forest Therapy Guides and Programs) kąpiele leśne określa jako zanurzanie zmysłów w substancji o szczególnych właściwościach – oceanicznej atmosferze obszarów leśnych. Opracowane w książce „Kąpiele leśne”, wspólnie z ANFTI, którego Clifford jest założycielem, informacje opisują naturę terapii leśnej, stosowanej w Ameryce Północnej zamiennie z kąpielami leśnymi i shinrin – yoku. Jego zdaniem istnieje jednak subtelna różnica między nimi, która polega na tym, że praktyka terapii leśnej służy określonemu celowi, więc prowadzona być powinna przez wykwalifikowanego przewodnika

A jak jest w Polsce?

W roku 2024 Polskie Towarzystwo Kąpieli Leśnych opracowało definicje: 
Kąpiel leśna (ang. forest bathing) oznacza praktykę zanurzenia się w atmosferze lasu przy pomocy wszystkich zmysłów wyprowadzoną z intuicyjnego poczucia, że przebywanie w lesie i chłonięcie jego atmosfery bogatej w fitoncydy oraz zmysłowy kontakt
z lasem wspierają zdrowie. Może praktykować ją każdy, nie musi (choć może) mieć ustalonej odgórnie struktury ani przewodników. Sugeruje bardziej swobodne przebywanie wśród drzew, pozbawione konkretnych oczekiwań i nastawione na czystą przyjemność i proces zanurzenia w lesie.

Terapia leśna (lasoterapia, ang. forest therapy) oznacza metodę umocowaną w licznych badaniach naukowych, opierającą się na tym, że wielopłaszczyznowy kontakt człowieka ze środowiskiem leśnym działa jako udowodniona naukowo profilaktyka medyczna, wspomaganie leczenia oraz rehabilitacja. Może składać się z różnych praktyk i aktywności podejmowanych w środowisku leśnym, budując całe programy terapeutyczne. Najczęstsze składowe to uważny spacer z zanurzeniem wszystkich zmysłów, aromaterapia, praktyki oddechowe, mindfulness, praca z wyobraźnią czy arteterapia. Prowadzona jest przez wykwalifikowanych przewodników (praktyków) terapii leśnej o zweryfikowanych kompetencjach. Nastawiona na poprawę zdrowia i/lub profilaktykę zdrowotną

Medycyna leśna (ang. forest medicine) oznacza specjalność medyczną badającą wpływ lasu na zdrowie ludzi, odnosi się do środowiska lekarskiego.

 Definicje na podstawie zebranych materiałów opracowała Katarzyna Simonienko, zaakceptowano przez Zarząd w składzie: Adam Markuszewski, Przemysław Węgłowski, Marzena Żachowska, Jacek Adamus oraz Radę Programową: Magdalena Kidoń oraz Katarzyna Rosińska. https://kapielelesne.pl/definicje/ z dnia 29.09.2024

KĄPIEL LEŚNA NIE JEST TOŻSAMA Z DOŚWIADCZENIEM EZOTERYCZNYM, SILVOTERAPIĄ, AKTYWNOŚCIĄ RUCHOWĄ CZY WYCIECZKĄ PRZYRODNICZĄ, CHOĆ ELEMENTY MOGĄ WYSTĘPOWAĆ.

JAKIE KORZYŚCI MAMY Z DOŚWIADCZANIA LASU WSZYSTKIMI ZMYSŁAMI?

Już dwie godziny kąpieli leśnej pozwala odpocząć od technologii i zwolnić tempo, odstresuje i odpręży kierując myśli na to, co TU i TERAZ. Badania wskazują, że shinrin – yoku może:

  • obniżyć ciśnienie krwi (lub je znormalizować) i zwiększyć zmienność rytmu zatokowego
  • zredukować poziom stresu, obniża poziom kortyzolu i adrenaliny, wpływa hamująco na układ współczulny, odpowiedzialny za reakcje walki lub ucieczki
  • wywołać stan odprężenia, aktywizuje układ przywspółczulny, odpowiedzialny za odpoczynek i regenerację
  • poprawić stan układu krążenia i układu przemiany materii
  • obniżyć poziom cukru we krwi
  • poprawić zdolności poznawcze, w tym uwagę, koncentrację i pamięć
  • wspomóc chorych na depresję
  • obniżyć poziom niepokoju, przygnębienia, gniewu, zakłopotania
  • poprawić długość i jakość snu
  • osłabić lęk
  • podnieść próg bólu
  • dodać energii, poprawić samopoczucie, zwiększyć zdolność rozwiązywania problemów i kreatywność
  • pobudzić układ immunologiczny poprzez zwiększenie ilość liczby komórek NK (natural killers)
  • zwiększyć produkcję białek przeciwnowotworowych
  • pomóc stracić na wadze.

W obliczu niezwykłości lasu odrzucamy egoizm, zaczynamy myśleć o innych, odczuwamy wdzięczność. Zachwyt nad pięknem i zarazem oczywistą prostotą lasu, przypomina o tym, że jesteśmy częścią czegoś większego niż my sami.

CO TAKIEGO MA LAS, ŻE POMAGA W PROCESIE ZDROWIENIA?

To między innymi mikroorganizmy oraz produkty organiczne, którymi nasycone jest leśne powietrze. A czym większa bioróżnorodność lasu, tym większe bogactwo mikrobiotyczne.

  • Fitoncydy, naturalne związki chemiczne, które stanowią element systemu obronnego drzew przed bakteriami, owadami i grzybami. To one uczestniczą w procesie komunikacji między drzewami. Stężenie fitoncydów w powietrzu zależy od typu lasów, temperatury i innych warunków. W naszych drogach oddechowych działają bakteriobójczo i wirusobójczo, wspomagając walkę z infekcjami, wpływają ochronnie na komórki nerwowe, wspomagają pracę mózgu. Głównym rodzajem fitoncydów są terpeny i to właśnie je czujemy, nimi pachnie las. Najwięcej ich produkują drzewa zimozielone – sosny, świerki i inne iglaste.
  • Olejki eteryczne wpływają nie tylko na podniesienie odporności, ale też uczucie relaksu, wspomagając regeneracje po stresie, zwiększając subiektywne uczucie komfortu, odprężenia oraz rewitalizacji i zadowolenia.
  • Bioaerozol, czyli wyjątkowy, specyficzny mikroklimat wytworzony przez przyrodę – bakterie, fragmenty glonów, strzępki grzybów, zarodniki, pyłek, które  czekają na liściach, igłach, pniach, martwym drewnie, w glebie. To wszystko wpływa na układ autoimmunologiczny i nerwowy, pobudzając do działania neurony serotoninergiczne.
  • Mycobacterium vaccae – bakteria glebowa, z którą mamy do czynienie uprawiając ogródek, czy spacerując w lesie, pomaga walczyć z chorobami skóry wynikającymi głównie z autoagresji, wspiera nas w  depresji i stanach wyczerpania. Stymuluje układ immunologiczny, sprawia, że czujemy się szczęśliwsi.

Ponadto:

  • Powietrze, czyste i świeże, za które odpowiadają jony ujemne, których w lesie, przy wodospadzie czy po deszczu, spotkamy najwięcej.
  • Stopień nasłonecznienia, barwy i rozproszenie światła w lesie stanowią ukojenie dla naszych zmęczonych oczu, łagodzą niepokój.
  • Kształty dalekie od uporządkowanych przez człowieka, w tym fraktale (powtarzające się wzory), które dostrzeżesz w paprociach, liściach, wodospadach, chmurach, płatkach śniegu… Piękno fraktali polega na niekończącej się złożoności stworzonej ze stosunkowo prostych chaotycznych elementów. które mają własne wzory. Fraktale zawierają swoje własne wzory wzrostu. Bo może w przyrodzie wcale nie ma przypadków?

KĄPIEL W LESIE MOŻNA ZROBIĆ SAMEMU, MOŻNA TEŻ Z PRZEWODNIKIEM:

  • przejdziesz krok po kroku każdy ważny (moduły, opracowane, zbadane sekwencje) etap kąpieli leśnej
  • nie będziesz musiał kontrolować czasu i miejsca – on to zrobi za ciebie
  • aktywności, tzw. „zaproszenia”, metody i techniki, które będą ci zaproponowane, są potwierdzone naukowo, bezpieczne i skuteczne (mindfulness – uważne bycie Tu i Teraz, uwrażliwianie zmysłów, medytacje, ćwiczenia oddechowe, aktywności wyobrażeniowe, techniki relaksacyjne – trening autogenny Schultza, progresywna relaksacja mięśni Jacobsona, arteterapia, muzykoterapia, itd.), przewodnik powinien mieć kwalifikacje do ich prowadzenia
  • otrzymasz wsparcie w sytuacji trudnej emocjonalnie (tylko przewodnicy z dodatkowymi kwalifikacjami).

 

POLECANA LITERATURA

  • Simonienko K, Tryjanowski P., Murawiec S. i wielu innych, Jak bliskość natury wspiera naszą psychikę opracowanie zbiorowe, 2024
  • Arvay C.G., Uzdrawiająca moc lasu, Wydawnictwo Vital, Białystok 2015
  • Clifford M.A., Kąpiele leśne, Wydawnictwo Kobiece, Białystok2018
  • Dr Qing Li, Shinrin – Yoku. Sztuka i teoria kąpieli leśnych, Insiginis, Kraków 2018
  • Glennie Kindred, Jak wykorzystać uzdrawiającą energię Ziemi. Praktyczne rytuały, medytacje, mądrość serca, energia drzew, Studia Astropsychologiczne, Białystok 2020
  • Mencagli M., Nieri M., Lecznicza moc drzew, Białystok, Vital 2017
  • Himmel M., Drzewa pomagają leczyć, Katowice 2008, Wydawnictwo KOS
  • Wohlleben P., Sekretne życie drzew, Wydawnictwo Otwarte, Kraków 2017
  • Wohlleben P., Nieznane więzi z naturą, Wydawnictwo Otwarte, Kraków 2017
  • Louv R., Ostatnie dziecko lasu, Wydawnictwo Mamania, Warszawa 2008
  • Simonienko K., Lasoterapia, Wydawnictwo Dragon, Bielsko – Biała 2021
  • Preuss A., Zaniewska D., Lasoterapia z dziećmi, Bielsko – Biała 2022, Dragon
  • Simonienko K., Nerwy w las, Sensus, Gliwice 2021
  • Simonienko K., Murawiec S., Tryjanowski P. (red.) (2024), Ekopsychiatria. Jak bliskość
  • natury wspiera nasza psychikę, Gliwice, Wydawnictwo Naukowe Helion.
  • Roman P.C., Albertson – Wren J.R., Mindfulness dla dzieci. Poczuj radość, spokój i kontrolę, Sensus, Gliwice 2020
  • Palamer – Kabacińska E., Leśny A., Edukacja przygodą. Outdoor i Adventure Education w Polsce: teoria, przykłady, konteksty, Fundacja Pracownia Nauki i Przygody, Warszawa 2012

„Można leżeć na moście i patrzeć, jak przepływa pod nim woda. Albo biegać i brodzić w czerwonych botach po mokradłach. Albo zwinąć się w kłębek i przysłuchiwać się, jak deszcz pada na dach. Bardzo jest łatwo miło spędzać czas”

Tove Jansson „Dolina Muminków w listopadzie”