PARK KRAJOBRAZOWY „MIERZEJA WIŚLANA”
Treść za: https://parkmierzeja.pl/
Mierzeja powstała poprzez oddzielenie przybrzeżnej zatoki od bagnistych taranów Żuław od morza. Piaski budujące mierzeję pochodzą z niszczonego klifowego brzegu Półwyspu Sambijskiego położonego po północno – wschodniej stronie. Mierzeja Wiślana ciągnie się od Sopotu na zachodzie, na wschodzie kończy się na Półwyspie Sambijskim. Jej część biegnąca brzegiem Zalewu Wiślanego ma ok 48 km. Obszar Mierzei ma różny charakter na przeciwległych brzegach. Strefa od strony Zatoki Gdańskiej to piaszczyste plaże z wydmami, od strony Zalewu to brzeg porośnięty szuwarami, miejscami piaszczysty.
Wydma żółta tzw. „Wielbłądzi Garb” stanowi najwyższe wzniesienie na Mierzei Wiślanej sięgające 49,5 m n.p.m. i jest jednocześnie najwyższą wydmą w Europie. Ze względu na ukształtowanie powierzchni terenu można Mierzeję Wiślaną podzielić strefę piaszczystej plaży nadmorskiej (ok. 70 m), strefę wydm białych (150 – 250 m), strefę wydm żółtych (300 – 800 m szerokości), które charakteryzują się największym zróżnicowaniem terenu, oraz strefę najstarszych wydm brunatnych.
O wyjątkowości Mierzei decyduje obecność wód morskich z jednej strony, zalewowych z drugiej. Na szczególną uwagę zasługuje przecinający w Mikoszewie Przekop Wisły, teraz antropogeniczne ujście Wisły do morza powstałe w latach 1894 – 1895.
A lasy?
Lasy na Mierzei zajmują ogromną część jej powierzchni. Siedliska lasów mieszanych i borów na wydmach nadmorskich reprezentowane są głównie przez las brzozowo – dębowy, natomiast bory i lasy bagienne przez zespoły brzeziny bagiennej.
Trudno jednak precyzyjnie określić układ ekologiczny. Lasy te poddane były wielowiekowej i różnej działalności człowieka, w tym niemal całkowicie zlikwidowane w XIX wieku. Niegdyś rosnące tu lasy liściaste, zostały przetrzebione przez człowieka, co spowodowało uruchomienie piaszczystego podłoża. Później Mierzeję obsadzano głównie drzewami iglastymi, dominuje sosna zwyczajna. I to ona odurza żywiczną wonią.
Rezerwaty, o których warto wiedzieć:
REZERWAT LEŚNY „BUKI MIERZEI WIŚLANEJ”
Stare drzewa na Mierzei zachowały się do dziś w niewielu miejscach. W rezerwacie przyrody „Buki Mierzei Wiślanej” wiek drzewostanu bukowego wynosi około 200 lat. Domieszkę stanowią świerk pospolity, dąb szypułkowy, sosna zwyczajna i brzoza brodawkowata. Pojedynczo spotyka się też stare osobniki modrzewia europejskiego i daglezji zielonej.
Na niewielkiej powierzchni 7 hektarów rozwinęła się różnorodna roślinność, związana z urozmaiconą morfologią terenu. Bardzo licznie występuje jedna z naszych polskich lian – chroniony bluszcz pospolity. W niewielkich obniżeniach rozwinęły się płaty olsu. Niedawno stwierdzono w rezerwacie występowanie interesującego gatunku grzyba pod ochrona ścisłą – podgrzybka pasożytniczego.
REZERWAT FAUNISTYCZNY PTAKÓW „MEWIA ŁACHA”
Rezerwat ten obejmuje stożek ujściowy Wisły, stanowiący młodą formę geomorfologiczną, stworzoną przez człowieka. W 1895 r. wykonano przekop Wisły w miejscu dawnego jej koryta zanikłego w średniowieczu, aby zapobiec licznym powodziom na Żuławach. Miejsce to stało się rajem dla ptactwa wodno-błotnego. Piaszczysta plaża i zaciszne zagłębienia na wydmach oraz (niedostępne dla ludzi) piaszczyste łachy formujące się na przedłużeniu osi nurtu Wisły, to doskonałe miejsca, na których ptaki znalazły bezpieczne schronienie podczas lęgów i wędrówek.
Celem ochrony są kolonie lęgowe rzadkich gatunków rybitw, miejsc lęgowych, odpoczynku i żerowania ptaków siewkowatych i blaszkodziobych oraz ochrona dynamiki procesów akumulacyjnych stożka ujściowego Wisły. W skład rezerwatu wchodzą również wynurzające się okresowo u ujścia Wisły piaszczyste ławice.
Teren rezerwatu stanowi miejsce gniazdowania gatunków tworzących unikalny zespół awifauny strefy plaży i wydm, w którym szczególnie cenna jest kolonia rybitw o składzie gatunkowym nie spotykanym nigdzie indziej na terenie Polski.
Teren rezerwatu został uznany za ostoję ptaków o randze europejskiej, jako ważne miejsce odpoczynku ptaków siewkowatych w czasie jesiennej wędrówki oraz miejsce znacznych koncentracji ptaków wodnych w okresie wędrówek i zimowania. W rezerwacie występuje prawie 220 gatunków ptaków.
REZERWAT FAUNISTYCZNY PTAKÓW „KĄTY RYBACKIE”
Rezerwat został utworzony w celu zachowania i ochrony naturalnego miejsca lęgowego kormorana czarnego i czapli siwej. Wielkość europejskiej i polskiej populacji kormorana zmieniała się na przestrzeni wieków. Ptak ten prawie zawsze był traktowany jako szkodnik rybacki. W rezultacie w wielu krajach wytępiono go doszczętnie.
Gniazdowanie kormoranów na Mierzei Wiślanej odnotowano już w drugiej połowie XIX w. Duża kolonia mieściła się w okolicach Przebrna, a po jej zniszczeniu ptaki przeniosły się w sąsiedztwo Kątów Rybackich. Pod koniec XIX w. i ta kolonia przestała istnieć, najprawdopodobniej ze względu na prześladowania ze strony ludzi. Ptaki powróciły na Mierzeję pod koniec lat 40-tych XX w. Na początku gnieździły się tu tylko czaple, później dołączyły kormorany. Obecnie jest to największa kolonia tego gatunku w Polsce i jedna z większych w Europie.
PLANOWANY REZERWAT TORFOWISKOWO – LEŚNY „MOCZARY”
Utworzenie tego rezerwatu planuje się w lesie między Stegną, a Jantarem, na wysokości miejscowości Junoszyno w celu ochrony najlepiej zachowanego na Mierzei Wiślanej ciągu torfowisk przejściowych, niewielkich zbiorników dystroficznych oraz jednolitych i mieszanych starodrzewów sosny i buka. Jest to jedyne na Mierzei stanowisko rosiczki okrągłolistnej i lilii bulwkowatej.
PROJEKTOWANY REZERWAT KRAJOBRAZOWO – FLORYSTYCZNY „MIKOŁAJKOWE WYDMY”
Niewiele roślin może być tak ściśle utożsamianych z krajobrazem wybrzeża południowego Bałtyku jak właśnie mikołajek. Większość osób przebywających nad morzem zwraca głównie uwagę na osobliwy wygląd tej rośliny, jednak pełni ona również ważną rolę biocenotyczną urozmaicając i utrwalając wydmy głębokim nawet do czterech metrów systemem korzeniowym. We wschodniej części Mierzei, w okolicach Piasków, występuje jedno z największych na polskim wybrzeżu stanowisk chronionego mikołajka nadmorskiego, którego można spotkać tu w postaci rozłożystych i wysokich kęp.
Projektowany rezerwat obejmie także jedno z najbogatszych stanowisk lnicy wonnej – endemity wybrzeża południowego Bałtyku.
Do miejsc bardzo cennych przyrodniczo i krajobrazowo należą znajdujące się w bezpośrednim sąsiedztwie pięknych plaż Mierzei Wiślanej, zbiorowiska przyrodnicze wydmy białej i szarej. Są one charakterystyczne dla strefy nadmorskiej, a jednocześnie coraz rzadsze na naszym wybrzeżu.
„Dziwna rzecz z tymi rzekami i drogami – rozmyślał Ryjek. – Widzi się je, jak pędzą w nieznane, i nagle nabiera się strasznej ochoty, żeby samemu też się znaleźć gdzie indziej, żeby pobiec za nimi i zobaczyć, gdzie się kończą…”
Tove Jansson ”Kometa nad Doliną Muminków”
